Nô tài là gì tuyệt vời nhất 2024

Xem Nô tài là gì tuyệt vời nhất 2024

Hiếu Tân

I. Cỗ lắp thêm diệu kỳ

Phim ảnh Trung quốc chế tạo cho ta nhiều hình ảnh đáng suy nghĩ. Có một hình ảnh trong đa số phim, khắc họa đậm nét trong tâm trí tôi như thế này:

Một nhân vật – tôi không muốn gọi là một người – (có thể là trai, gái, trẻ, già) quỳ phục trước một nhânvật khác, sử dụng hai tay của chính mình, tát, vả tới tấp vào mặt, cũng của chính mình, mồm liên hồi kêu lên “Nô tài đáng chết. Nô tài đáng chết”.

Hình ảnh nhân chiếc tự xỉ vả nhục mạ mình để mong khiến cho cho vừa lòng kẻ khác, tôi chưa gặp ở đâu khác, nhưng trong phim ảnh Trung Hoa, nó phổ biến đến mức người xem không ai có phản ứng gì. Cũng giống như hình ảnh một người, hay là một bầy người, có thể là lính hầu hay tể tướng, văn võ bá quan,

quỳ phục trước hoàng thượng mà hô “Hoàng thượng vạn tuế, vạn tuế, vạn vạn tuế”, rồi khi được phép

“bình thân” thì đứng lên và “Đội ơn hoàng thượng”. Lòng biết ơn được giáo dục sâu sắc biết bao nhiêu.

Hình ảnh ấy chỉ cần ra mắt một đôi lần là đủ cho ta hiểu, nhưng trong hàng trăm ngàn tập phim, nó xuất

hiện hàng vạn, hàng chục vạn lần. Và người xem (Việt Nam) không ai thấy (dù chỉ là) nhàm. Càng nghĩ tôi càng thấy nhân vật này – nô tài- có một tầm quan trọng đặc biệt trong đời sống văn hóa chính trị Trung Hoa. Nó là một đặc sản của văn hóa Trung Hoa. Trong chiếc hũ tương này, nó có một mùi vị không lẫn đi đâu được.

Tôi chưa hiểu ý nghĩa của chữ tài, nhưng chữ nô khiến cho ta nghĩ tới nô lệ, đại loại nô tài là một dạng nô

lệ chăng? toàn bộ không hề.

Nô lệ, theo tôi, có các đặc điểm sau đây :

·thuộc về vào một (ông/bà/gia đình/công ty…) Chủ.

·đại khái không có tự do.

·Lao động dưới các điều kiện cực kỳ tồi tệ và toàn bộ thành quả lao động bị chiếm đoạt.

Trong các đặc tính trên đây, nô tài chỉ giống ở điểm lần đầu. Một nô tài buộc nên lệ thuộc ít nhất một

chủ. Chủ có thể là hoàng thượng, điện hạ, thái hậu, lão phật gia, cung phi, công chúa, lái buôn… ai cũng được, miễn là người có quyền. Nô tài có thể là tể tướng hay người hầu của người hầu. Nô tài có tự do không? Có đấy. Bởi vì bản thân nô tài cũng có thể có kẻ khác khiến cho cho nô tài cho mình, (có nghĩa là có khá nhiều cấp nô tài) buộc nên một mặt nô tài dâng hiến trọn vẹn tự do của mình cho chủ, mặt khác nó tự do tự tiện tước đoạt và chà đạp tự do của nô tài của nó. Một mặt nô tài dâng hiến trọn vẹn nhân phẩm và tự trọng của mình cho chủ, mặt khác nó tước đoạt và chà đạp nhân phẩm và tự trọng của nô tài của nó.

tăng diện tích ra, có khi nó coi dân đen, dân cỏ (thảo dân) cũng là nô tài của nó. Nô tài không các có tự do mà còn có quyền, thậm chí quyền hành cực kỳ lớn, quyền sinh quyền sát. Chỉ có một điều kiện bất di bất dịch, đầy đủ quyền hành động của nô tài tất cả phục vụ cho ý muốn và quyền lợi của chủ. Đơn nháin thế thôi.

Giữa nô lệ và nô tài có gì khác nhau? Điểm khác nhau lớn nhất là: ở nô lệ, đó là sự cưỡng bức, ở nô

tài, đó là tình nguyện. Nô lệ ‘gắn bó’ mang chủ bằng xiềng xích, còn nô tài gắn bó sở hữu chủ bằng ơn huệ

và lòng biết ơn, buộc bắt buộc nó rất nhiều tự nguyện. Nô tài nhắc chung không lao động và chưa nên cung hiến lao động của mình cho chủ, ngược lại, nó được ăn ngon mặc đẹp, phú quý vinh hoa. Nô lệ, từ

Spactaquyt đến bác Tom, luôn luôn có mầm phản kháng, bạo động hay bất bạo động, nhưng nô tài thì

không, nô tài có thể phản chủ, để đi tìm chủ khác, nhưng nô tài không bao giờ phản kháng. Để khiến một nô tài, thì nên hoàn toàn mãn nguyện có thân phận nô tài. giả dụ một nô lệ bị cưỡng bức đề nghị giết người anh em của mình, nó vẫn đề nghị lúcến, nhưng không thể kể nó thỏa nguyện sở hữu việc lúcến của nó. Đấy là chỗ khác nhau giữa nô lệ và nô tài. lúc nô tài cảm thấy có chút bất nhẫn, ấy là lúc nó bắt đầu thôikhông còn là nô tài nữa.

Mác có nhắc (tôi nhớ đại ý) Nô lệ thật rất khốn khổ, nhưng nó chỉ khốn khổ đến tận cùng giả dụ như

nó yên vị trong thân phận ấy. Tôi muốn đề cập thêm: đấy là lúc nó có một phần phẩm chất của nô tài.

Người nô lệ chỉ bị chủ có thân xác của mình, sức lao động của mình. Nô tài hiến dâng cho chủ tim óc của nó, hoàn toàn suy nghĩ đại khái tình cảm của nó.

nhắc nô tài có một địa vị quan trọng trong lịch sử Trung Hoa, chưa buộc buộc phải là kể ngoa. Ta hãy thử nhớ lại, Lữ Hậu, Tắc Thiên, chặt cụt chân tay, móc mắt, đục tai xẻo mũi tình địch quẳng vào hố xí hay ngâm thối trong chum… Ai đã lúcến cho các việc ấy? Trừ một số ngoại lệ ít ỏi không đáng kể, nhắc chung các bà ấy không hạ cố tự tay mình lúcến. các người thực hiện ấy, có thể là trai hay gái, trẻ hay già, đề nghị là nô tài, ko thể là nô lệ. nếu là nô lệ, khi bị đẩy đến bước ấy, nhất định có lúc lưỡi gươm quay ngược về phía kẻ ra lệnh. Nhưng trong lịch sử Trung Hoa, có lẽ chưa lần nào xảy ra sự cố này. các bạo chúa nhan nhản trong lịch sử, sở dĩ có thể tồn tại, có thể làm được bạo chúa, chính là nhờ có tầng lớp nô tài này. Vậy kể nô tài là điều kiện tồn tại của bạo quyền ko hẳn là kể quá.

Nô tài, trước hết, đó là sự tẩy xóa và thóa mạ nhân bí quyết con người. Trong nhiều giả dụ, nó là sự tận diệt tính người trong dòng thân xác gọi là người. con người bình thường thì có lòng tự trọng, còn nó thì tự khinh, nó ko để cho người khác khinh rẻ mà tự nó nhận lấy phần thể hiện lòng khinh rẻ bản thân nó một bí quyết ồn ào nhất, mà cái động tác tự vả vào mặt mình, tự mắng mình đáng chết chỉ là một minh họa nhạt nhẽo. giả dụ trong nô tài có lòng trắc ẩn, có sự rung cảm trước đau khổ của người khác, thì nô tài tự diệt, nghĩa là nó ko còn là nô tài nữa. vì thế vô cảm trước khổ đau của đồng dòng là phẩm chất cần thiết nhất của nô tài, để nó được trọng dụng. Tính vô cảm này kết hợp sở hữu tính đạo đức giả của chủ là mảnh đất rẻ nuôi dưỡng bạo tàn chuyên chế.

Tôi cứ mường tượng một ông chủ thuộc một loại nào đó, có óc hình dung, một hôm ngồi ước ao giá có

cỗ thứ nào nó biến một ý nghĩ nhỏ, một ngôn ngữ thầm, một loại lừ mắt của ông ta thành tai họa khốn

khổ, bầm dập, thân tàn ma dại cho kẻ mà ông ta ghét, thì thấp biết mấy. Ông ta ko biết rằng, từ hàng ngàn năm nay, cỗ trang bị như thế đã có, trên đất nước Trung Hoa, mang tên gọi NÔ TÀI. Đến bây giờ vẫn đạp xe thấp.

II. Nô tài Thi sĩ

Mới nghe thì tưởng chừng như ko có sự gán ghép nào khiên cưỡng hơn: Nô tài và Thi sĩ! Thi sĩ thì bắt buộc trăng – mơ – hoa – gió – sương – nhạc – hương – mây – ong – bướm – xuân – tương tư – biệt ly – sầu – mộng… Có chi liên hệ mang nô tài?

Nhiều người nghĩ một bí quyết hạn hẹp rằng nghề của nô tài chỉ là hầu hạ. Nhưng ko hẳn, nô tài cũng có nhiều nghề riêng, nhiều biệt tài, nhiều đẳng cấp. Tài cầm dao cầm kiếm thì đâm thì chém. Tài bày mưu tính kế thì mưu ma chước quỷ. Tài ăn kể thì uốn ba tấc lưỡi. Và trong lịch sử nô tài, có nhiều nô tài biết làm thơ, và thơ hay. Thơ có khi để ngâm vịnh tiêu dao hay thù tạc, nhưng mọi là để hiến dâng cho chủ. Nhưng lại có các nhà thơ cự phách, cực kỳ quần, thiên tài trác việt, có cả một côngchúng yêu thơ tôn vinh làm thi hoàng thi bá, rồi bỗng một ngày nào đó, thời thế đổi thay, thiên hạ trông vào hành ngôn hành trạng của thi nhân, thì ngẫm ra hiển nhiên một đấng nô tài! Nô tài thi sĩ!

Phẩm chất số một của nô tài là dâng trọn linh hồn cho chủ. Ở phương tây có chuyện bán linh hồn cho quỷ dữ. Nhưng đó là ở phương tây, hay đề cập chung ở các nơi giao thương rộng mở. Ở phương đông,ko bán, mà dâng. ko nên cho quỷ dữ, mà cho chủ. Chủ thì có nhiều dòng, nhiều thang bậc về chức tước, nhiều phẩm chất khác nhau về tài năng và đức độ, nhưng có một mẫu chung, là có quyền, và có tiền. Có người trách thi sĩ viết theo lệnh chủ. Cãi rằng, ta không viết theo lệnh chủ, ta viết theo mệnh lệnh trái tim ta. Mở ngoặc, kể thầm, trái tim ta, linh hồn ta, khối óc ta từ lâu ta đã dâng cho chủ.

giả dụ chủ đây là minh chủ, là một đấng anh minh khoan hòa đại độ, kiên cố chắn sẽ được muôn dân kính ngưỡng tôn thờ. Và thi sĩ nô tài sẽ cực kỳ hoan hỉ tự hào tiêu dùng thiên tài thi ca của mình tung hô ngợi

ca không còn trời đất nào nữa, để rồi cùng theo ân chủ đi vào cõi bất tử. Nhưng giả dụ rủi chủ lại là kẻ mặt người dạ thú mà quyền thế nghiêng trời, thì sao? Thì đã có một quy luật thép, là qua ngòi bút kỳ diệu của nhà thơ nô tài, ông chủ ăn thịt người ấy vẫn là đấng anh minh cứu thế chói lọi như mặt trời và nhờ vậy mà muôn dân vẫn một lòng bái phục. Chỉ có điều có bất tử không, bất tử theo kiểu gì, thì không ai dám chắc hẳn hẳn.

Ta đã từng thấy những nô tài quỳ mọp, tự tay vả lên mặt mình mà luôn mồm nô tài đáng chết. Thi sĩ nôtài thì không quỳ, nhưng cũng sẵn sàng vả vào thơ ca của mình kể cả những áng thơ từng làm say lòng bao kẻ yêu thơ, nhưng chẳng may không vừa ý chủ.

Tôi cứ nghĩ mãi không hiểu dòng sức đẩy huyền bí nào đã khiến người thi sĩ trứ danh từ bỏ dòng hồn thơ

phóng khoáng của mình giữa trời cao đất rộng vốn từng được bao người yêu mến mà chui vào nhận lấy kiếp nô tài, cho dù là nô tài thi sĩ? Nhưng ngẫm kỹ thì thấy hóa ra mình chẳng hiểu mô tê gì về thời [của những] nô tài, và xứ nô tài, và tâm lý nô tài hết. Ở thời ấy và xứ ấy, có con đường nào khác để quyền cao chức trọng, phú quý vinh hoa, ví như không tự biến mình thành một nô tài? Ấy là bởi có nhiều cấp nô tài và nhiều cấp chủ, phải trừ những chủ ở đỉnh cao nhất và những nô tài mạt hạng nhất, ở những cấp trung gian thì vai nô tài và vai chủ đan xen và luân chuyển. Cho bắt buộc vinh ở chỗ này và nhục ở chỗ khác, cái mình tưởng là vinh thì người khác cho là nhục, là chuyện thường xảy ra. những giá trị con người đo bằng phẩm trật trong dòng thống hệ nô tài, xa lạ có những phép đo khác. Nếu tôi là một ông vua, và nếu có ai nhắc sở hữu tôi thi sĩ Nguyễn Du bên cạnh tài thơ ra còn là con người có phẩm giải pháp, tôi sẽ hỏi: “phẩm cách là chiếc quái gì?” Câu chuyện vua Tự Đức “mê đánh tổ tôm, mê ngựa hậu bổ mê nôm Thúy Kiều” muốn nọc đánh Nguyễn Du 300 roi khi đọc đến câu “Tấn Dương được thấy mây rồng có phen” chắc chỉ là một giai thoại, nhưng là một giai thoại có hàm lượng sự thật cao. Trong thâm tâm Tự Đức chắc Nguyễn Du cũng chỉ là một nô tài, cho dù ông làm quan sở hữu ông tổ bốn đời của ông ta, và chí của ông là chí không-nô-tài “Chọc trời khuấy nước mặc dầu, dọc ngang nào biết trên đầu có ai”. Câu chuyện vua Louis XIV hỏi “Trong triều đại của Ta có gì là hiển hách nhất?” và được Nicolas Boileau đáp rằng “tâu bệ hạ: Molière!” cũng là một giai thoại, không biết có được bao nhiêu phần trăm sự thật, nhưng cho ta mơ về một xứ sở mà tâm lý nô tài không ngự trị.

Ấy vậy mà ở ta cũng có những người không ham và không lụy chế độ nô tài bao trùm thiên hạ. Họ hiểu mẫu vinh và chiếc nhục của chế độ đẳng cấp nô tài:

Ngán nhẽ kẻ tham bề khó khăna lợi, mũ cánh chuồn đội trên mái tóc, khom mình đứng chực trước hầu môn.

Quản bao người tham loại giàm danh, áo giới lân trùm dưới cơ phu, mỏi gối quỳ mòn sân tướng phủ.

Họ tự đắc không chịu hãm mình trong vòng cương tỏa, và ngông mẫu ngông của kẻ không chịu cúi luồn.

bên cạnh vòng cương tỏa chân cao phải chăng

Trong thú yên hà mặt tỉnh say

Liếc mắt coi chơi người lớn bé

Vểnh râu bàn những chuyện xưa nay.

Họ biết rằng muốn được thế thì phải biết từ chối mồi bổng lộc ơn trên ban ra từ quốc khố vốn bóp nặn từ hầu bao của muôn dân đói khát, và dám chấp nhận cái nghèo thanh sạch

Của trời trăng gió kho vô tận

Cầm hạc tiêu dao đất nước này.

Người ta gọi họ là những Kẻ Sĩ. Những thi sĩ không-nô-tài.

Page 2

Trang chủ
Tin tức tổng hợp
Đài VOA
Đài BBC
Đài RFA
Đài RFI
Cà phê vớic
Quay Đầu Là Bờ
▼

Bạn đang đọc bài viết:  Nô tài là gì tuyệt vời nhất 2024